In Nederland verblijven ongeveer 6000 zwerfjongeren . Dit aantal is ooit vastgesteld door de Rekenkamer, maar men vermoedt dat het er veel meer zijn (mogelijk 18.000). Een onbekend aantal jongeren loopt de kans te marginaliseren en zwerfjongeren te worden. De afgelopen jaren is er veel beleid gekomen alsmede een integrale aanpak van deze doelgroep.
Maar wie zijn nu precies die zwerfjongeren? Wat beweegt ze, hoe worden ze geholpen en waar is er bijvoorbeeld nog hulp nodig?
Het ministerie van Volksgezondheid stelde in 2004 een definitie op. Zwerfjongeren zijn jongeren tot 25 jaar met meervoudige problemen die dakloos zijn of in een voorziening voor maatschappelijke opvang verblijven.
De problematieken spelen op diverse gebieden, waaronder huisvesting maar ook financiën, opleiding, werk, geestelijke en lichamelijke gezondheid, sociale contacten en vrijetijdsbesteding.
Uit het onderzoek van Van Lier, januari 2009 blijkt dat zwerfjongeren gemiddeld 20 jaar zijn
Het merendeel heeft geen diploma. Het gemiddelde opleidingsniveau ligt op VMBO. Meer dan driekwart heeft geen werk of bijbaan. De jongeren die wel een baan hebben over het algemeen laag- of ongeschoold werk. Van de jongeren die onderzocht waren had 60% geen inkomen en meer dan de helft van de jongeren had te maken met schulden. (bedragen tussen de 130 en 20.000 euro). Bijna 60% komt uit een gezin waarvan de ouders zijn gescheiden. Bij 25% is er sprake geweest van een OTS (onder toezicht stelling) Bijna 40% van de jongeren heeft in een residentiele voorziening gezeten. Bij iets van 40% van de jongeren is een vorm van psychiatrische diagnose gesteld. Bij een telling in Dordrecht waren er van de 115 dossier 17 jongeren (15%) feitelijk dakloos
Dakloos wordenJ
ongeren worden niet zomaar dak-en thuisloos. Hier gaat eerst een periode aan vooraf waarin de jongeren met steeds meer problemen te maken krijgt. Volgens Marc Noom starten de problemen vaak rond het 15e jaar em duurt het zo’n 2 à 3 jaar voordat er echt sprake is van een zwervend bestaan. Het begint vaak met een opvoedings- en ontwikkeldingsprobleem en problemen met ouders of opvoeders. Vaak is er sprake van voortijdig schoolverlaten, drugsgebruik en overtredingen, waardoor de jongere in contact komt met politie en justitie. De jongere glijdt steeds meer af. Wil niet meer geholpen worden door hulpverleners, de stabiele woonsituatie wordt verlaten (soms om te ontkomen aan huiselijk geweld). De jongere gaat logeren bij vrienden, totdat ook deze situatie onhoudbaar wordt en de jongeren op straat terecht komt.
Hieronder 2 documentaires die gemaakt zijn over zwerfjongeren:
“Ik ben zwerfjongere (EO Jong) http://www.zwerfjongeren.nl/2011/03/op-tv-%E2%80%99ik-ben-een-zwerfjongere%E2%80%99-eo-jong/
“Hulp aan zwerfjongere niet verbetert” (Netwerk) http://www.netwerk.tv/uitzending/2008-01-17/hulp-aan-zwerfjongeren-niet-verbeterd
Beleid
Omdat zwerfjongeren problemen hebben op meerdere gebieden, is een integrale aanpak gewenst. Aanbieder en potentiële ketenpartners zijn bijvoorbeeld: Bureau Jeugdzorg, Bureau Leerplicht, Sociale Dienst, UWV Werkbedrijf, MEE, Schuldhulpverlening, Woningcorporaties, GGD, Hulpverleningsinstellingen en zorgvoorzieningen, opvanginstellingen, welzijnsvoorzieningen, Jongerenloket, JIP en de RIBW’s (regionale instellingen voor beschermde woonvormen) etc. De gemeente dient hierin een rol als regisseur te hebben.
Aanpak
Het maatschappelijke probleem zwerfjongeren valt niet onder één wettelijk kader of onder één beleidsterrein. Tot 18 jaar vallen zwerfjongeren met indicatie onder de jeugdzorg. Voor jongeren die al in de jeugdzorg zitten, kan de jeugdzorg tot 23 jaar doorlopen. Er bestaan twee wettelijke kaders voor gemeenten die zich inzetten voor de aanpak van de problematiek van zwerfjongeren:
1-Wet publieke gezondheid
2-Wet maatschappelijke ondersteuning
Op grond van deze wetten hebben alle gemeenten taken en verantwoordelijkheden voor zwerfjongeren.
Samengevat kunnen deze taken worden verdeeld in :
1-Preventie: het voorkomen, signaleren en snel aanpakken van maatschappelijke uitval en Multi-probleemsituaties. Dit wordt ook wel de vangnetfunctie genoemd
2-Herstel: weer meedoen, erbij horen en terugval voorkomen
Een belangrijk middel wat de gemeenten in handen hebben zijn de participatiebudgetten. Hierin kunnen gemeenten inburgerings-en re-integratievoorzieningen, scholing en schulpdhulpverlening voor iedereen van 18 jaar en ouder financieren. Dit budget kan eveneens ook ingezet worden voor jongeren van 16 en 17 jaar voor wie schooluitval dreigt, maar die door leer- en werktrajecten alsnog een startkwalificatie kunnen behalen.
Ook woningcorporaties zien het als hun taak huisvesting te bieden aan zwerfjongeren. Zo zijn er in diverse steden de ‘Woonfoyers’ in het leven geroepen. Een plek waar jongeren kunnen wonen en werken aan hun toekomst. Gekoppeld aan persoonsgebonden ontwikkeltraject, een opleiding en mogelijk een vaste baan. Deze projecten worden ook wel kamers met kansen genoemd.
Hulp
Mogelijke voorzieningen voor zwerfjongeren zijn:”crisishulp (opvang en hulp in crisissituaties). Praktische hulp (bijv. aanvragen uitkering, begeleiding (geven van steun, bieden van structuur, advies bij materiele en immateriële problemen, begeleid kamerwonen, psychosociale hulpverlening, straathoekwerk (ongevraagd hulp bieden door acties contact te zoeken op vindtplaatsen), vaardigheidstrainingen (bijv. sociale vaardigheidstraining), begeleiding bij en naar dagactiviteiten, werkvoorziening (bijv. beschutte werkplek), psychotherapie, medicamenteuze behandeling, psycho-educatie.
Jongeren geven zelf aan behoefte te hebben aan meer opvangplekken, kortere wachtlijsten, meer outreachende hulpverlening en meer praktische hulpverlening (bij bijvoorbeeld schulden)
Organisaties
Op dit moment zijn er diverse organisaties die zich met zwerfjongeren bezighouden.
-Stichting Zwerfjongeren Nederland, organisatie die zich inzet voor dak-en thuislozen jongeren. (http://www.zwerfjongeren.nl/)
-Zwerfnet, forum en kenniscentrum voor iedereen die te maken heeft met zwerfjongeren en hun problematiek (http://www.zwerfnet.nl/)
-Federatie Opvang, De Federatie Opvang is een vereniging van instellingen die zich, ieder op eigen wijze, inzetten voor de opvang en ondersteuning van mensen in een maatschappelijk kwetsbare of onveilige situatie. (www.opvang.nl)
-Kamers met kansen, partners uit verschillende branches samenwerken aan een gezamenlijk doel: meer jongeren op weg helpen naar een solide toekomst (http://www.kamersmetkansen.nl/)
-Geef Opvang de Ruimte (GODR) samenwerkingsvervang tussen Aedes en de Federatie Opvang (http://www.geefopvangderuimte.nl/)
-Take Off Jongeren, samenwerkingsverband voor kleinschalige woonruimeprojecten in combinatie met leerbaan tussen Aedes, Federatie Opvang en Stichting Zwerfjongeren Nederland, ondersteund door het ministerie van VWS. (http://www.takeoffjongeren.nl/)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten